خداوند فرموده است که دلها را بر اساس شرایطی منقلب می کنیم و اگر کسی بخواهد محبت وی در دل ها جای بگیرد این کار در اختیار خداوند است زیرا او مقلب القلوب است.
خداوند در قران کریم می فرماید: «ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات سیجعل لهم الرحمن ودا» در دنیا چنین است که یک وقتی کسی محبوب یک ملت است زیرا خداوند محبت او را در دل های دیگران و اهل آن محل قرار می دهد. سعه و ضیق این محبت بستگی به میزان سعه و ضیق ایمان و عمل او دارد.
تصرف در دلها فقط مقدور ذات اقدس اله است. خداوند در آیه 63 سوره انفال فرموده است که «الف بین قلوبهم». کینه و عداوت در حجاز، مکه و مدینه سابقه دیرینه داشته است. خداوند بین دلهای مردم حجاز الفت برقرار کرد. بعد به پیغمبر اکرم (ص) فرمود «لو انفقت ما فی الارض جمیعا ما الفت بین قلوبهم و لکن الله الف بینهم» یعنی اگر آنچه را که در زمین است بین مردم تقسیم کنی و بخواهی با مال دلها را متحد کنی، این امر شدنی نیست.
یک جامعه ملتهب و متشتت را با مسایل مالی نمی توان متحد کرد. زیرا خداوند فرمود «ولکن الله الف بینهم». کسی نمی تواند بگوید ما می توانیم دلها را تسخیر کنیم. این کار به دست ذات اقدس اله است و لاغیر. حتی پیغمبر اکرم (ص) نیز اگر بخواهد با بخشش معادن زمین و بخشش طلا و نقره الفت ایجاد کند، نمی شود. چون با کوثر الفت ایجاد می شود نه با تکاثر. قلب از سنخ کوثر است جز ایمان چیزی دلها را منقلب نمی کند.
قرآن برای همه قابل فهم است. اگر جامعه ای گرفتار اختلاف شد باید دید منشأ آن چیست. ما سه نوع اختلاف داریم. نخست اختلاف علمی است. اختلاف علمی بین صاحب نظران است. چه در حوزه و چه در دانشگاه اختلاف علمی چیز مقدس و منزهی است. پزشکی می گوید این بیمار با عمل درمان می شود دیگری می گوید با دارو درمان می شود. در فتواهای فقها هم همین طور است. نظرات حکما هم همین طور است. این اختلاف علمی چیز خوبی است و قابل حل هم نیست.
قسم دوم اختلاف، اختلاف حقوقی است. اختلافی که بر اثر بدرفتاری ایجاد شده است باید صبورانه و حلیمانه رفتار کرد تا نظام حفظ شود.
نوع دیگر اختلاف، نوعی عذاب الهی است. این نوع اختلاف را خود خداوند القا می کند و چاره ای جز ناله و زاری و سحر خیزی و اشک شبانه ندارد تا رفع شود.
قرآن کریم درباره یهودی ها و مسیحیان به این نوع اختلاف اشاره کرده است. بر اساس آیه 64 سوره مائده خداوند برای یهودیان نصحیت، کرامت، معجزه و حتی «من و سلوی» را فرستاد اما آنها به جان هم افتادند. خداوند می فرماید که همه راه های حق را برای این ها باز کردیم اما آنها به بیراهه رفتند. از آن به بعد ما اینها را به جان هم انداختیم الی یوم القیامه.
این جریان به صورتی دیگر در سوره مائده درباره مسیحیان آمده است که ما بین آنها عداوت و بغض قرار دادیم. راه حل این اختلاف که نوعی عذاب الهی است تنها ناله و ضجه است که «اللهم اصلح کل فاسد من امور المسلمین» از این باب است.
در مقابل مودت، عداوت است. به همین خاطر خداوند درباره مسیحی ها و یهودیان فرمود ما عداوت را بین آنها قرار می دهیم. این عذاب الهی است. پس یک عده دچار محبت و یک سری هم دچار عداوت می شوند.
دوستی و دشمنی به دست خداوند است و این امر کسبی نیست بلکه آن نوعی عذاب الهی است بر همین اساس پیامبر اکرم (ص) فرمود هر بلایی که بر سر یهودی ها آمد دامن گیر امت من هم می شود.
در بحث ترس و آرامش، رعب یکی از علل پیروزی مسلمانان است. زیرا خداوند می فرماید ما در دل آنها رعب قرار دادیم. پیغمبر (ص) فرمود «انا منصور بالرعب» یعنی ما وقتی وارد میدان شدیم ترس در دل های دیگران مسلط می شود. وقتی در میدان جنگ می فهمیدند علی علیه السلام پرچم را به دست گرفته است خیلی ها فرار می کردند.
در سوره حشر رمز پیروزی مسلمانان کوخ نشین بر یهودی های کاخ نشین را «قذف فی قلوبهم الرعب» معرفی شده است یعنی ما ترس شما را بر دل های این ها مسلط کردیم.
در تطبیق وقایع فعلی جامعه با زمان گذشته می توان گفت، انقلاب اسلامی نظیر انقلاب پیامبر (ص) است. خداوند فرمود ما یک کاری کردیم که نه دوست فکر می کرد نه دشمن. در جریان انقلاب اسلامی نیز همین طور بود. هیچ دوست و دشمنی فکر نمی کرد که انقلاب پیروز شود.
بر اساس آیات قرآن کریم خداوند می فرماید اولین کسی که شما را بر یهودی ها پیروز کرد ما بودیم. شما کوخ نشین ها را ما بر کاخ نشین ها پیروز کردیم بعد شما رشد کردید و در جنگ های بعدی پیروز شدید. برای اولین بار وقتی ما شما را پیروز کردیم شما فکر نمی کردید. زیرا تصور می کردید که اینها کاخ دارند،حصن دارند قلعه دارند اما آنها فرار کردند. آنها هم تصور نمی کردند که متواری شوند. این پیروزی برای دوست و دشمن باور کردنی نبود.
این جریان دقیقا مثل انقلاب اسلامی ایران است زیرا دوست و دشمن، پیروزی انقلاب اسلامی را تصور نمی کرد.خب حیف است که این انقلاب از دست برود. اگر خدای ناکرده این انقلاب کمی آسیب ببیند دیگر مانند جریان صفویه نیست که بعد از آن زندیه و قاجار و پهلوی بیاید. اگر معاذالله ضربه ببیند رفت که رفت. خدا آن روز را نیاورد.
این رهبر، دولت، نظام و ملت را باید با دعا حفظ کرد. اگر اختلافی است باید بر اساس قانون و مطلبی که رهبری می فرماید عمل کرد.
القای ترس و امن از سوی خدا است. منشأ اصلی ترس و آرامش هم، ذات اقدس اله است. در جریان حضرت موسی خداوند فرمود ما دل مادر حضرت موسی را آرام کردیم. به مادر موسی گفتند تو فرزند خود را در جعبه بگذار و به دریا بینداز. به ما بده ما او را پیغمبر می کنیم. خدا می‌فرماید گاهی آرام می کنیم گاهی مودت می دهیم گاهی دشمنی را در بین دشمنان به عنوان کیفر کارشان گسترش می دهیم، همه اینها از سوی خداست.
بر اساس آیه 54 سوره مائده، اکنون که اسلام آمده اگر شما اسلام را یاری نکنید من یک گروهی را می آورم بهتر از شما. دنیا که تمام نشده است. معاذالله کسی فکر نکند که اگر انقلاب را یاری نکردیم تمام می شود. وعده الهی است. عمده خسارت بر خود ماست. در ذیل این آیه آمده است در اینجا پیامبر (ص) دست بر روی دوش سلمان گذاشت و فرمود قوم این شخص هستند که هم محب خدایند و هم محبوب او.
خداوند می‌فرماید اگر کسی بخواهد محبوب من باشد باید پیرو حبیب من باشد. این مطلب را در سوره آل عمران آورده است. حلقه مرتبط بین من و مردم در مدار محبت حبیب من است.
دستورات قرآن و اسلام بر همین اساس است. بر این اساس قرآن حتی برای کفار هم برنامه دارد و حتی شیوه برخورد ما با آنها را نیز مشخص کرده است. قانون اساسی ما نیز بر همین اساس تنظیم شده است. آنان که تهدیدی برای ما ندارند و توطئه نمی کنند خداوند در ارتباط مسلمانان با آنها نهیی نکرده است.
ما هر جا هستیم باید منشأ خیر و برکت باشیم. کسی نباید بگوید به ما چه. آدم هر جا هست باید منشأ نفع و برکت باشد. اگر خدای نکرده ما هم راه پیشینیان را در این انقلاب طی نکردیم به همین عواقب دچار خواهیم شد.
* خلاصه بیانات آیت الله جوادی آملی در درس تفسیر قرآن کریم و در جمع طلاب و فضلای حوزه علمیه قم. یکشنبه 27دیماه88 با تشکر از خبرگزاری رسا-قم
بله
بله یعنی چی؟